Bestaat de, ooit beruchte, ‘boterberg’ eigenlijk nog? Sinds de jaren ’60 wordt die term al gebruikt om het overschot aan boter binnen Europa aan te duiden. De boterberg ontstond destijds doordat boeren efficiënter konden produceren met allerlei nieuwe technieken, zoals mechanisch melken.
Daardoor schoot de productie omhoog en steeg het aanbod van boter en melk op de Europese markt. Met de komst van de melkquota in de jaren ’80, waardoor er grenzen kwamen aan de melkproductie van boeren, werd de boterberg geleidelijk aan kleiner.
Ondertussen is in de afgelopen jaren wel een andere ‘boterberg’ zichtbaar geworden. Deze keer goed passend bij het Nederlandse spreekwoord ‘Boter op je hoofd hebben’. Er zijn nogal wat mensen die weliswaar veel aanmerkingen op anderen hebben, maar zelf bepaald niet onschuldig zijn.
In een eerder artikel heb ik de leiderschapsstijl van een aantal ‘toonaangevende’ wereldleiders omschreven als ‘DITO’ (Denying, Ignoring, Twisting, Ordering). Dit komt overeen met kenmerken van autocratisch leiderschap waar op vrijwel elk continent wel een voorbeeld aanwijsbaar is. Aan de overkant van de Grote Plas heeft de, ex-, leider van de natie in een langdurig planmatige aanpak aangezet tot een interne staatsgreep, in een poging om het democratisch proces te vermorzelen.
In mijn overtuiging draait het in het leven louter om ‘onbaatzuchtige liefde’ als intrinsieke kernwaarde. In het menselijke verkeer vertegenwoordigen de begrippen wederkerigheid, gelijkwaardigheid, reflectie, dialoog, luisteren, verdraagzaam, dienend en ruimte deze kernwaarde. Ze zijn in het persoonlijk en professioneel handelen goed herkenbaar. Waarderend leiderschap is daar.
Terug naar de huidige boterberg. Niet zozeer in de EU, maar gewoon in eigen land. Hoe gaat de ‘top’ in Nederland met (delen van) de eigen burgers om? Een voorbeeld uit onze actualiteit: de kindertoeslagen- affaire. Het is opmerkelijk hoe verantwoordelijke bewindslieden, hoge ambtenaren van de ministeries van Sociale Zaken en Financiën (Belastingdienst) last hadden van plotselinge amnesie aanvallen. Zij ontkenden stellig hun verantwoordelijkheden, door te wijzen dat alleen het vastgestelde beleid werd uitgevoerd. Tijdens de uitvoering van de werkzaamheden droegen zij heel donkere zonnebrillen en bleken hun oren met oorsmeer verstopt geraakt. De noodzaak van gericht kijken en luisteren naar interne berichten en vanuit de media drong niet door. En niet alleen de uitvoerenden zelf, maar ook de medebeleidsmakers en controleurs hadden best eens wat meer zelfonderzoek kunnen verrichten.
Als burger zou je misschien mogen verwachten dat een fiks aantal van de genoemde verantwoordelijke functionarissen de hand in eigen boezem zou steken en de eer aan zichzelf zou houden. Dat hebben exact twee bewindslieden gedaan. Er is één persoon die de conclusies van het rapport van de Parlementaire onderzoekscommissie Kinderopvangtoeslag volledig heeft omarmd. Dat wordt ‘lerend’ leiderschap genoemd. Het is maar waar je tevreden mee bent. Maar wat is hierbij dan de eigen inspiratiebron?
De eindverantwoordelijk bewindsman heeft, volgens eigen zeggen, in deze zaak pas in de laatste fase een rol gespeeld. Die van ontkenning, empatisch (symbolisch) meebewegen maar niets doen als eindregisseur. Kortom de boterberg is verworden van een fysieke naar een mentale staat die bovenop de eigen hoofden wordt gedragen. Wát een voorbeeldgedrag.
Gelukkig is dit maar een deel van de werkelijkheid. Boter kent ook andere toepassingen. Wil je dit ontdekken door je eigen persoonlijke kernwaarden te onderzoeken en te delen ook in een professionele context? Herkenbaar en hoe hier mee om te gaan? Laat mij weten wat je drijft en wat je vragen zijn t.a.v. Waarderend Leiderschap. Stuur een mail naar eric-itzamna@outlook.com of bel mij gewoon.